การจำแนกตำแหน่งตามหน้าที่ความรับผิดชอบ

ระบบของการจำแนกตำแหน่งโดยอาศัยลักษณะของหน้าที่เป็นพื้นฐานนี้ บางทีเรียกว่า การจำแนกชั้นตามหน้าที่ของตำแหน่ง  และจะพบอยู่ทั่วไปในระบบข้าราชการพลเรือนของสหรัฐอเมริกา แคนาดา บราซิล และฟิลิปปินส์ เป็นต้น  ระบบนี้ได้วิวัฒนาการมาจากวงการธุรกิจและอุตสาหกรรมก่อน  จากนั้นจึงแพร่หลายไปในวงราชการ หลักการสำคัญของการจำแนกหน้าที่การงานตามวิธีนี้  ถือเอาตำแหน่งหน้าที่การงานเป็นหลักมากกว่าเรื่องตัวบุคคลสถานะของข้าราชการขึ้นอยู่กับลักษณะของงานที่ปฏิบัติอยู่มากกว่าคุณวุฒิ  ประสบการณ์หรือตำแหน่งหน้าที่การงานที่เคยปฏิบัติมาก่อน  และเมื่อเปลี่ยนแปลงย้ายตำแหน่งหน้าที่การงาน  ตำแหน่งและอัตราเงินเดือนนั้นก็จำเป็นต้องจัดเสียใหม่ให้เหมาะสมกับลักษณะของงานที่ปฏิบัติอยู่ด้วย

ลักษณะของการจัดตำแหน่ง  โดยอาศัยความรับผิดชอบและคุณภาพของงานเป็นหลักนั้น  จะต้องจัดทำแผนวิเคราะห์และแยกตำแหน่งหน้าที่การงานทั้งหมดเสียก่อนแล้วจึงจัดให้ตำแหน่งหน้าที่การงานเหล่านั้นรวมกันเข้าเป็นหมวดหมู่อยู่ในระดับชั้นต่าง ๆกัน  เพื่อกำหนดคุณวุฒิและอัตราเงินเดือนตามความสำคัญ  คุณภาพและปริมาณของงาน  โดยอาศัยการเปรียบเทียบ ตัวอย่างการจำแนกตำแหน่งเสมียน  จะเห็นว่าเสมียนนั้นทำหน้าที่ต่างกัน  และมีความรับผิดชอบต่างกัน เช่น เสมียนบางคนทำหน้าที่เสมียนรับ-ส่ง และบางคนจำแนกแยกเก็บประเภทเอกสาร ฯลฯ เมื่อจำแนกตำแหน่งเสมียนแล้ว  จึงพิจารณาถึงลักษณะของงานต่อไป  โดยการเปรียบเทียบคุณภาพและปริมาณงานของเสมียนแต่ละประเภท  แล้วจึงกำหนดมาตรฐานและอัตราเงินเดือน

ในวงการอุตสาหกรรม ได้มีการจำแนกตำแหน่งตามลักษณะของงานโดยถือหลักสำรวจและวิเคราะห์งาน  ซึ่งหมายถึงการศึกษาเกี่ยวกับหน้าที่ภารกิจ ความรับผิดชอบ ลักษณะงาน และคุณสมบัติของผู้ที่จะปฏิบัติงานนั้น  ซึ่งเมื่อนำเอาเกณฑ์เหล่านี้มาประมวลเข้าด้วยกันแล้วจะมมีลักษณะเป็นการพรรณนาลักษณะงาน(Job description) ทำให้ทราบลักษณะหน้าที่ของงานเหล่านั้นว่าเป็นอย่างไร  เหมาะสมกับบุคคลที่มีความรู้ความสามารถอย่างไร  หากผู้ดำรงตำแหน่งมีคุณสมบัติไม่เหมาะสมจะต้องปรับปรุงแก้ไขทันที