ข้อควรปฏิบัติต่อองค์การอรูปนัย

องค์การอรูปนัยกับองค์การรูปนัยเป็นสิ่งที่แยกจากกันได้ยากยิ่ง เพราะเป็นสิ่งที่มีประโยชน์อนุกูลเกื้อต่อกันดังได้กล่าวมาแล้ว  ในเกือบทุกองค์การบริหารพึงสังเกตว่าเราไม่อาจตั้งองค์การอรูปนัยได้ เพราะเป็นเรื่องนอกแบบ  แต่จะไม่ให้มีก็ไม่ได้เพราะเป็นเรื่องเกี่ยวกับตัวคนและจิตใจ  ฉะนั้น  ในทางวิชาการจึงเสนอแนะข้อควรปฏิบัติต่อองค์การอรูปนัยดังต่อไปนี้

1.  องค์การอรูปนัยมิใช่จะเป็นผลเสียต่อการบริหารแต่เพียงอย่างเดียว  แต่องค์การอรูปนัยมีประโยชน์แก่การบริหารอยู่ไม่น้อย  จึงควรพยายามใช้องค์การอรูปนัยให้เป็นประโยชน์ต่อการบริหารให้มากที่สุด

2.  ควรชี้แนะให้พนักงานเจ้าหน้าที่มีความเข้าใจต่อบทบาทขององค์การอรูปนัยอย่างแท้จริง  หัวหน้างานหรือผู้บริหารควรพิจารณาถึงอิทธิพล  ซึ่งมีอยู่เหนือองค์การอรูปนัยก่อนที่จะพิจารณาปฏิบัติการใด ๆ ลงไป

3.  แสวงหาแนวทางประสานประโยชน์ของคณะบุคคลในองค์การอรูปนัยกับผลประโยชน์ขององค์การรูปนัยให้เข้าด้วยกัน เพื่อที่จะให้องค์การอรูปนัยเป็นอุปกรณ์ต่อการปฏิบัติงานในองค์การรูปนัย

4.  พยายามป้องกันมิให้การปฏิบัติงานขององค์การอรูปนัยมีผลกระทบกระเทือนต่อองค์การรูปนัยโดยไม่จำเป็น  ทั้งนี้ผู้บริหารอาจจำกัดขอบเขตขององค์การอรูปนัยให้อยู่ในวงจำกัดก็ได้

5.  พยายามใช้ประโยชน์ขององค์การอรูปนัยไปในทางเสริมสร้างความสามัคคีกลมเกลียวในการทำงาน  และเพื่อประโยชน์ในการบริหารให้มากที่สุด

6.  พึงระลึกเสมอว่า  องค์การอรูปนัยนั้นแม้จะมีความสำคัญอยู่มากก็เป็นความสำคัญในอันดับรองจากองค์การรูปนัย จะยอมให้ผลประโยชน์ขององค์การอรูปนัยครอบงำประโยชน์ขององค์การรูปนัย มิได้เป็นอันขาด