สายการบังคับบัญชาและช่วงการบังคับบัญชาในหน่วยงาน

5. สายการบังคับบัญชา (Chain of command) บางทีเรียกว่า Line of authority หรือ  Hierarchy ก็มี  สายการบังคับบัญชาคือ  ความสัมพันธ์ตามลำดับชั้นระหว่างผู้บังคับบัญชากับผู้ใต้บังคับบัญชาในแต่ละองค์การ  เพื่อแสดงให้ทราบว่า  สัมพันธภาพและการติดต่อสื่อข้อความ (Communication) จากผู้บังคับบัญชา  หรือหัวหน้างานในแต่ละองค์การ  แต่ละหน่วยงานมีลักษณะและทางเดินเป็นอย่างไร  มีการควบคุมและการรับผิดชอบอย่างไร  เพราะสายการบังคับบัญชาจะเป็นเครื่องช่วยชี้ให้ทราบถึงตำแหน่งหน้าที่ความรับผิดชอบลดหลั่นกันมาเป็นอย่างไร  ข้อควรสังเกตที่สำคัญประการหนึ่งก็คือ  การจัดสายการบังคับบัญชาของงาน จะทำให้สามารถทราบหรือพยากรณ์บทบาทการทำงานของหน่วยงาน และความมีประสิทธิภาพในการทำงานขององค์การได้อย่างดี

6.  ช่วงการบังคับบัญชา (Span ofcontrol) คือสิ่งที่แสดงให้ทราบว่า ผู้บังคับบัญชาคนหนึ่งมีขอบเขตของการรับผิดชอบบังคับบัญชาเพียงใด  มีผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาอยู่กี่คน  หรือมีหน่วยงานที่อยู่ในความรับผิดชอบบังคับบัญชาอยู่กี่หน่วยงาน ซึ่งจะทำให้ทราบว่าช่วงการบังคับบัญชาของผู้บังคับบัญชาผู้นั้นกว้างหรือแคบเพียงใด

การจัดช่วงการบังคับบัญชาเป็นเทคนิคที่สำคัญประการหนึ่งในการบริหารงานบุคคล  เพราะช่วงการบังคับบัญชามีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับการบังคับบัญชาอยู่เป็นอันมาก  การจัดช่วงการบังคับบัญชาให้ยาวหรือมากเกินไป  อาจทำให้การควบคุมบังคับบัญชาไม่ได้ผลดีเท่าที่ควรงานจะขาดประสิทธิภาพ  ข้อควรคำนึงประการหนึ่งก็คือ ขีดความสามารถในการทำงานของคนนั้นย่อมมีขอบเขตจำกัด  ดังนี้  ถ้าผู้บังคับบัญชาคนหนึ่งต้องรับผิดชอบต่องานมากเกินกำลัง งานที่อยู่ในความรับผิดชอบก็อาจบกพร่องหรือไม่ได้ผลเท่าที่ควร  เพราะไม่สามารถตรวจตรา ดูแลแนะนำได้ทั่วถึง อย่างไรก็ดี การที่จะถกเถียงว่า ช่วงการบังคับบัญชาควรจะกว้างแคบเพียงใด  และควรมีจำนวนเท่าใดนั้น ยังไม่อาจถือเป็นข้อยุติได้  แต่ได้มีนักวิชาการหลายท่านได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับการจัดช่วงการบังคับบัญชาไว้ต่าง ๆ กัน เช่น ศาสตราจารย์ Edwin D. Flippo ได้ให้ความเห็นว่าการจัดช่วงการบังคับบัญชาควรจะต้องพิจารณาถึงองค์ประกอบเหล่านี้ คือ

1.  ลักษณะของงานที่จะบังคับบัญชามีความซับซ้อนเพียงใด

2.  ลักษณะความคล้ายคลึงกันของงานมีมากน้อยเพียงใด

3.  ลักษณะของงานมีความเป็นอิสระต่อกันเพียงใด

4.  สถานการณ์และความมั่นคงขององค์การเป็นอย่างไร

5.  ลักษณะและขนาดอันเป็นมาตฐานของงานมีเพียงใด

6.  ความสามารถของผู้บังคับบัญชา รวมทั้งภาระหน้าที่ความรับผิดชอบ พลังกาย พลังใจและบุคลิกลักษณะของผู้บังคับบัญชาที่มีอยู่

7.  ขีดความสามารถของผู้ใต้บังคับบัญชาและผู้ร่วมงาน