ชนิดของแผนการจ่ายแบบจูงใจที่ให้กับนักบริหาร

ด้วยเหตุที่ไม่อาจจะกำหนดแผนการจ่ายแบบจูงใจแบบใดแบบหนึ่งให้เหมาะสมสำหรับทุกสถานการณ์หรือสำหรับผู้บริหารทุกคนได้ ดังนั้นจึงได้มีชนิดของการจ่ายที่แตกต่างกันออกไปสุดแต่ความจำเป็นของแต่ละองค์การ และตามลักษณะที่แตกต่างกันของนักบริหารที่มีอยู่ แผนการจ่ายเหล่านี้ที่แตกต่างออกไป ย่อมช่วยให้เป็นเครื่องมือที่จูงใจหรือกระตุ้นได้ตามวัตถุประสงค์ต่าง ๆ กัน และยังช่วยให้มีโอกาสที่จะได้รับประโยชน์จากภาษีหรือระเบียบต่าง ๆ มากที่สุดด้วย วิธีต่าง ๆ ที่ใช้อยู่นั้น

วิธีให้โบนัสเป็นวิธีที่ใช้กันมากที่สุด แต่อย่างไรก็ตาม การให้สิทธิซื้อหุ้น ตลอดจนการแบ่งส่วนผลงานและการให้กำหนดให้เลือกแบบของการจ่ายด้วยตัวเองขึ้นมา (self designed pay plan) ก็มีการใช้เหมือนกัน วิธีต่าง ๆ นี้ อาจจะอธิบายโดยย่อแต่ละประเภท คือ

1.  การจ่ายโบนัส (Bonus Payment) โบนัสที่พนักงานขั้นบริหารได้รับมากกว่าเงินเดือน ตามปกตินั้น มักจะมีการจ่ายในรูปเงินสดหรือการเก็บสะสมให้จนกว่าพนักงานผู้นั้นจะถึงเกษียณหรือ ครบอายุของการจ้างงาน จากการศึกษาของ NICB ชี้ให้เห็นว่า การใช้โบนัสเป็นวิธีการที่ใช้กันมาก และใช้กับกลุ่มต่าง ๆ มากกลุ่มยิ่งขึ้น

2.  การให้สิทธิซื้อหุ้น (Stock Options) การให้สิทธิซื้อหุ้นเป็นสิทธิที่จะให้ซื้อในราคาที่กำหนดไว้ภายในช่วงเวลาที่กำหนด ราคาที่พิจารณาให้ซื้อเป็นพิเศษนี้มักจะตํ่ากว่าราคาตลาด ซึ่งส่วนแตกต่างของราคาตลาดและราคาที่ให้สิทธิซื้อได้ในราคาตํ่านี้ จะเป็นมูลค่าที่เป็นประโยชน์ให้กับนักบริหาร การให้สิทธิ์ซื้อหุ้นนี้เป็นวิธีที่จัดขึ้นซึ่งอาจจะมีการจัดแยกสำหรับพนักงานที่เป็นกลุ่มที่มีคุณสมบัติตรงตามเกณฑ์ และสำหรับกลุ่มที่ซึ่งมีคุณสมบัติด้อยกว่าเป็นอีกพวกหนึ่ง ซึ่งขึ้นอยู่กับเหตุการณ์และตามความจำเป็นของข้อกฎหมายต่าง ๆ

3.  การแบ่งส่วนผลงาน (Performance Share Plans) ตามวิธีนี้ผู้บริหารจะมิได้รับการแบ่งส่วนเป็นหุ้นโดยตรงจริง ๆ หากแต่จะมีการให้ในทางการบัญชีเกี่ยวกับจำนวนหุ้นที่จะมอบให้ ทั้งนี้โดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย แต่ถ้าหากพ้นช่วงระยะเวลาหนึ่ง (โดยมากมักจะใช้เวลา 3-5 ปี) ก็จะมีการจ่ายเป็นโบนัสในรูปของเงินสดหรือหุ้น เป็นมูลค่าเท่ากับราคาตลาดของหุ้นนั้น ๆ ที่สูงขึ้นไปในช่วงดังกล่าว แต่ถ้าหากราคาหุ้นตกตํ่าลง ผู้บริหารจะไม่ได้รับโบนัสดังกล่าว ซึ่งทำให้ต้องได้รับความเสียหายจากการขาดทุน ยกเว้นแต่ว่าเขาจะได้แสดงความสามารถในการที่จะช่วยให้ราคาหุ้นของตัวเองสูง อยู่ในระดับที่ดีขึ้นเรื่อย ๆ ข้อวิจารณ์ของการมีแผนการจ่ายจูงใจตามแบบผลงานนี้ ก็คือ มีผลเสียในแง่ ที่จะทำให้บริษัทต้องเสียเงินมากมาย ยกเว้นว่า การจ่ายออกไปในแต่ละครั้งนั้นจะต้องสัมพันธ์กันกับเป้าหมายว่าจะต้องอยู่ในระดับที่สูงพอเพียงเพื่อที่จะได้รับผลประโยชน์นั้นโดยต้องแสดงฝีมืออย่างเต็มที่ก่อนที่จะได้ผลดังกล่าว คุณลักษณะที่ตรงกันข้ามกับการให้สิทธิซื้อหุ้นก็คือ วิธีนี้เป็นวิธีที่มีการ ลงบัญชีให้โดยตรง ซึ่งนับว่าเป็นข้อดีที่จะบังคับให้บริษัทต้องพิจารณาเป็นอย่างมากและต้องเลือกเฟ้นที่จะให้กับคนที่เหมาะสมจริง ๆ เท่านั้น

4.  การใช้วิธีการให้ออกแบบการจ่ายด้วยตัวเอง (Self-Designed Pay Plan)

ด้วยเหตุที่ได้มีการตระหนักในข้อแตกต่างของความต้องการทางการเงินตลอดจนเงื่อนไขภาษีของแต่ละคนที่ผู้บริหารแต่ละคนต้องเผชิญอยู่ไม่เหมือนกันในบางบริษัทจึงมักจะใช้วิธีให้มีการออกแบบแผนการจ่ายของตัวเองไว้ หรือที่เรียกว่า “Cafeteria Plan” ที่ซึ่งผู้บริหารจะมีสิทธิเลือกแบบของการจ่ายตอบแทนแบบจูงใจต่าง ๆ กัน ซึ่งอาจจะมีการปรับปรุงให้เหมาะสม วิธีนี้เป็นวิธีที่นิยมที่ว่า ตามสภาพการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปจะทำให้วิธีนี้มีความคล่องตัวสำหรับสภาพการณ์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต